Selamun aleykum Muslumanlar Sohbet, bu makalede Kurbanda Dikkat Edilmesi Gerekenler yani kurbanın maddi yönden analizi yani halksağlığı açısından dikkat etmemiz gereken hususları bilimsel makalelerden alıntılarla sizlerle paylaşacağım.
Müslüman toplumların en önemli manevi dinamiklerinden olan Kurban Bayramı, zengin ile fakir arasındaki uçurumun kapanmasında çok önemli bir role sahiptir. Kurban Bayramı vesilesiyle kardeşlik bağları bir defa daha sağlamlaştırılır. Çünkü Allah (cc.) emrettiği için kurban kesen kişiler kurban etini başta fakirler, yetimler, öksüzler olmak üzere ihtiyaç sahiplerine dağıtırlar ve aynı zamanda akraba, eş, dost ve arkadaşlarına da ikram etmek suretiyle dostluk ve kardeşlik bağlarının güçlenmesine vesile olurlar.
Kurban kesiminde dikkat edilecek noktalar
Kurbanlık hayvanların mümkünse veteriner kontrolünde ehil olan kişiler tarafından kesilmesi önemlidir. Çünkü kurban kesildikten sonra etin ve sakatatlarının hastalık unsurlarını barındırıp barındırmadığının bilinmesi oldukça önemlidir. Bunun için hayvanların veteriner kontrolünde kesilmesi gerekir.
Mesela hayvan kesildikten sonra öncelikle karkası genel bir inceleme ile muayene edilerek verem vb. hastalığa sahip olup olmadığı belirlenir. Eğer böyle bir durum varsa, etin imha edilmesi gerekir.
Diğer bir muayene şekli ise karaciğer ve akciğer gibi sakatatların ellere lastik bir eldiven giyilerek incelenmesidir. Eğer bu iç organlarda çıplak gözle görülebilen büyüklükte sulu kesecikler mevcutsa, bunların da imha edilmesi gerekir. Çünkü bu sulu keseciklerin içinde kist hidatik denilen paraziter bir hastalığın larva (kurtçuk) denilen şekilleri vardır. Bu larvalar ancak mikroskopla görülebilir.
Eğer sulu kesecik barındıran bu iç organlar rastgele çevreye atılırsa, bunlar köpekler tarafından tüketilir ve onların ince bağırsaklarında ergin fert haline gelirler. Köpeğin bağırsaklarındaki ergin ferlerin oluşturduğu yumurtalar köpeklerin dışkıları vasıtasıyla dış ortama bırakılır. Bu yumurtalar nemli ortamlarda bir yıl canlı kalabilirler. Etraftaki çeşitli otlara ve sebzelere bulaşabilirler. O bölgede ot yiyerek beslenen koyun, keçi, sığır, deve gibi hayvanların kist hidatik yumurtaları ile bulaşmış otları yemeleri sonucu karaciğer, akciğer gibi organlarına yerleşerek çok ciddi sağlık problemlerine sebep olabilmektedir. Bu yumurtalar, çiğ tüketilen ve iyi yıkanmamış meyve ve sebzeler ve kirli içme suları vasıtasıyla insanlara da geçebilir. Diğer taraftan bu hastalık etkeninin köpek dışkıları ile doğrudan veya dolaylı olarak temas halinde olan insanlara da bulaşması mümkündür. Bu sebeple köpekleri sevmek maksadıyla kucağımıza almak da önemli risktir. Çünkü köpeğin tüyleri arasına yerleşmiş olan dışkı kalıntıları içindeki parazit etkeni olan yumurtalar solunum yoluyla vücudumuza girebilir. Aynı şekilde çiğ olarak tükettiğimiz marul, maydanoz, nane, roka gibi sebzelerin iyice yıkanmadan tüketilmesi halinde de bulaşma mümkün olabilir.
Benzer durum köpek dışkıları ile kirlenmiş park ve bahçelerde oynayan çocuklar için de geçerlidir. Ellerimizi iyice yıkamadan sofraya oturduğumuzda veya iyi yıkanmamış meyve ve sebzeleri tükettiğimizde bu hastalık etkeni vücudumuza bulaşabilir. Bu nedenle Peygamber Efendimizin bize emrettiği gibi yemekten önce ellerimizi yıkamamız gerekir. Böylece bir taraftan Allah’ın Elçisinin sünnetine ittiba ettiğimiz için ibadet sevabı kazarken, diğer taraftan da sağlığımızı korumuş oluruz.
Hastalık bulaşmaması için dikkat edilmeli
Kist hidatik etkeninin yumurtaları vücudumuza alınırsa, karaciğer, akciğer ve beyne yerleşebilir. Bu organlarda sulu kistler oluşturur. Kist hidatik denilen paraziter hastalık sinir sisteminde görülürse, klinik etkiler çok belirgin hale gelir. Kistin beyinde bulunduğu yere göre baş ağrısı, görme bozukluğu görülebilir.
Kemik iliğine yerleştiğinde, bilhassa kol ve bacak kemikleri zayıflar ve kırılgan hale gelir. Omurgada olursa sırt ağrısı görülür. Tüm olguların %50-70’i karaciğerde olmaktadır. Karaciğer yerleşiminde karnın sağ üst kısmında ağrı, bulantı, kusma ve bazen kaşıntı, sarılık gibi belirtiler görülebilir. Kistin karaciğerdeki çevre dokulara mekanik baskısı sonucu tıkanma sarılığı, siroz, portal hipertansiyon görülebilir. Kistin kan damarlarına açılması halinde anaflaktik şok ve ölüm görülebilir. Genelde kist yavaş yavaş büyürken salgılarının kana karışması sonucu kaşıntı, ödem, astma gibi alerjik belirtiler de görülebilmektedir. Kist bazen akciğerlere de yerleşebilir bu durumda öksürük, ateş, göğüs ağrısı, ağızdan kan gelmesi ve apse gibi ikincil bakteriyel enfeksiyonlar da görülebilmektedir. Peritonda (karın zarına) yerleşirse, sindirim sistemi yakınmaları ve karın ağrısı gibi şikayetler görülebilir. Bazı durumlarda kalbin bilhassa sol karıncık bölgesine de yerleşebilir bu durumda kalp kapakçığı bozuklukları, perikardiyal bozukluklar (kalbi saran zar ile ilgili rahatsızlık), aritmi gibi belirtiler oluşabilir.
Hastalık etkeni genellikle küçük yaşlarda alınır ve erişkin yaşlarda ortaya çıkar. Hastalığın teşhisi başlangıçta oldukça zordur. Teşhis edildiğinde, mutlaka cerrahi müdahale ile ilgili organdan kistin temizlenmesi gerekir. Kist Hidatik (Hidatidozis, Kistik ekinokokkozis, KE) insan ve hayvan sağlığının yanı sıra, sebep olduğu ekonomik kayıplar nedeniyle de dünyanın pek çok bölgesinde ve ülkemizde halk sağlığı problemi olarak önemini koruyan bir paraziter hastalıktır. Bu hastalıktan korunmak için üretilmiş bir aşı yoktur.
Kurbana ait sakatatların sağlıklı olup olmadığını anlamak için yapılan bir diğer muayene şeklinde ise, karaciğerdeki safra kanalları eldiven giyilerek bıçak yardımıyla açılır ve bu kanallar sıkıştırıldığında kanalların içindeki sıvı dikkatlice incelenir. Eğer bu sıvı içinde karaciğer kelebeği denilen bir parazit varsa çıplak gözle görebiliriz. Bu durumda da karaciğer imha edilmelidir. Kurban etlerinin mutlaka iyi pişirilerek tüketilmesi gerekir. Etler çiğ olarak tüketildiğinde, eğer ette tenyaların (barsak şeritleri) larva denilen kurtçukları varsa sindirim sisteminde bilhassa bağırsaklara yerleşirler sindirilmiş besinlerimize ortak olurlar ve metrelerce (yaklaşık 12 m) uzayarak bağırsakları tıkayabilirler. Böyle bir durumda cerrahi operasyon gerekir. Karaciğer kelebekleri ve bağırsak şeritleri başka bir yazımızın konusu olacak inşaallah.
Bu konuda neler yapılabilir?
Aşağıda sıraladığımız şu tedbirleri uygulayarak riski en aza indirmek mümkündür:
• Hayvan kesim yerlerinin kesinlikle veteriner kontrolünde olması.
• Köpeklerin parazitle enfekte olmalarının önlenmesi, bunun için hastalık etkenine sahip olan sakatatların köpeklere verilmeyip, imha edilmesi.
• Okullarda, camilerde, yurtlarda, kışlalar vb. yerlerde bu konuda normal zamanlarda ve bilhassa kurban bayramı öncesi eğitimler verilmeli, bilgilendirici kamu spotları ile halk aydınlatılmalı.
• Lokantalarda yemek hazırlayan aşçı ve garsonların da bu konuda eğitilmesi.
• Temiz olmayan suların içilmemesi, çiğ tüketilen sebze ve meyvelerin tüketimden önce iyice yıkanması.
• Etlerin çiğ olarak tüketiminin önlenmesi.
• Toplumun her kesimine yemeklerden önce ellerimizi yıkama alışkanlığının kazandırılması.
• Köpeklerin sebze bahçeleri, çocuk oyun bahçeleri ve parklarda dışkılamalarının önlenmesi.
Kaynaklar:
1. Alaş, A. (2014): Kurbanda Bizi Bekleyen Tehlike Nedir? Zafer Bilim Araştırma, Kültür-Sanat Dergisi, Sayı: 454.
2. Kaypmaz, A. (2002). Hidatik kist: Epidemiyoloji, bulaşma ve korunma yolları. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Hepato-Bilier Sistem ve Pankreas Hastalıkları Sempozyum Dizisi No:285-299.
3. Özçel, M.A. (2007): Özçel’in Tıbbi parazit hastalıkları. Türkiye Parazitoloji Derneği Yayınları, No: 22, İzmir. 928s.
4. Roberts, L.S, Janovy, J. (2009): Gerald D. Shimidt&Larry S Roberts’ Fondations of Parasitology. Eighth Edition. Published by The Mc-Graw Hill Companies. New York, USA. 701pp.
Bu haftaki konumuzun sonuna geldik bir sonraki konumuzda görüşmek üzere..
İslami sohbet ve Tefsir sohbetlerine katılmak için, Mobil chat ile kolay ve ücretsiz bir şekilde giriş yapabileceğiz web sitemize bekleriz.
MuslumanlarFm radyomuzu dinlemek için, İslami radyo‘ya tıklayınız.
Selam ve dua ile..
